De Nederlandse overheid heeft op 19 december 2024 een consultatie gelanceerd voor de uitbreiding van het Besluit toepassingsbereik sensitieve technologie (Besluit sensitieve technologie) in het kader van de Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Wet Vifo). Deze uitbreidingen zijn vooral relevant voor bedrijven actief in sensitieve technologieën en investeerders die hier zeggenschap of significante invloed in willen verkrijgen. De voorgestelde aanpassingen zijn gericht op een aanzienlijke uitbreiding van de lijsten van “sensitieve” en “zeer sensitieve” technologieën, met als doel de nationale veiligheid te versterken.
Nederland speelt hiermee proactief in op Europese ontwikkelingen, zoals de hervormingen binnen het Foreign Direct Investment (FDI) Screening Regime en de prioriteiten uit de European Economic Security Strategy. De voorstellen van de Europese Commissie benadrukken het belang van versterkte controle op buitenlandse investeringen in strategische sectoren, zoals beschreven in het beleidsdocument van oktober 2023.
Europese focus op kritieke technologieën
De Europese Commissie heeft in haar aanbeveling een lijst van tien kritieke technologiegebieden opgesteld, waarvan vier gebieden met de hoogste prioriteit zijn aangeduid voor gezamenlijke risicoanalyse door de lidstaten. Deze zijn:
- Geavanceerde halfgeleiders;
- Kunstmatige intelligentie (AI);
- Quantumtechnologieën; en
- Biotechnologieën.
Overzicht van de voorgestelde wijzigingen in Nederland
De uitbreiding van het Besluit sensitieve technologie richt zich specifiek op technologie zoals AI-systemen, biotechnologie en nanotechnologie, die sterk overeenkomen met de in het EU-kader benoemde prioriteiten. De voorgestelde aanpassingen breiden de reikwijdte van het Besluit sensitieve technologie (en dus de algemene investeringstoets) uit door nieuwe technologiecategorieën toe te voegen aan sensitieve technologie en zeer sensitieve technologie.
Het voorstel is kortgezegd om de volgende technologieën toe te voegen aan bijlage 2 van het Besluit sensitieve technologie (de lijst van sensitieve technologieën):
AST 5 – Geavanceerde materialen-technologie, uitsluitend:
- Technologieën ten behoeve van het produceren van materialen die het mogelijk maken om energie op te slaan, transporteren of te converteren van energievorm/drager waarbij de betrouwbaarheid, energieopslagcapaciteit of het temperatuurbereik groter of hoger is dan commerciële standaarden;
- Technologieën ten behoeve van twee dimensionale (2D) materialen waarmee de optische, elektronische, magnetische of akoestische eigenschappen doelbewust kunnen worden aangepast en geproduceerd;
- High-entropy alloys (HEA).
AST 6 – Kunstmatige intelligentie (AI), voor de volgende toepassingen:
- Systemen voor identificatie of impersonatie en analyse van personen, groepen en objecten via beeld, spraak of biometrie;
- Identificatie van personen, groepen of objecten op basis van analyse van geografie en sensoren gekoppeld aan een netwerk (informatie uit o.a. GPS, WiFi, camera’s, 4G netwerken);
- Ter ondersteuning van militaire inzet of veiligheidsorganisaties.
AST 7 – Biotechnologie, uitsluitend:
- Synthetische celtechnologie voor het kunstmatig ontwikkelen van levende cellen;
- Stamceltechnologie voor het kweken en manipuleren van stamcellen;
- Gene editing en genomics.
AST 8 – Nanotechnologie, uitsluitend:
- Technologie waarmee kunstmatige materialen gebaseerd op nanodeeltjes / nanostructuren kunnen worden ontwikkeld en gemaakt die programmeerbaar zijn op één of meerdere gewenste eigenschappen;
- Micro- en nanoreactortechnologie.
AST 9 – Sensor- en navigatietechnologie, uitsluitend:
- SLAM (Simultaneous Localisation and Mapping)-technologie;
- Sensor fusion and array technologies;
- Sensor network and ambient technologies;
- Signatuurmanagement en patroonherkenningstechnologie.
AST 10 – Nucleaire technologie: Specifiek voor medische toepassingen.
Aan de categorie zeer sensitieve technologie, waarvoor een investeringstoets geldt bij het verkrijgen of vergroten van significante invloed, (bijlage 3 van het Besluit sensitieve technologie) worden de volgende technologieën toegevoegd: AST 5 t/m 10 (zoals hiervoor opgenomen) en 5A002, 5A003, 5B002, 5E001.b2 en 5E002 (zie de Dual Use Verordening, Annex 1, deze zien bijvoorbeeld op systemen en apparatuur, alsmede de technologie, voor (niet-cryptografische) informatiebeveiliging en lasercommunicatie).
Juridische implicaties en consultatieprocedure
Om de beoogde uitbreiding van de investeringstoets op een zo kort mogelijke termijn te implementeren, is in het voorstel opgenomen dat de wijziging na publicatie in het Staatsblad direct van kracht is. Daarmee wordt afgeweken van de gebruikelijke regels voor inwerkingtreding. Deze urgentie benadrukt het strategische belang van de wijzigingen. Geïnteresseerde partijen hebben tot 31 januari 2025 de tijd om (vertrouwelijk) te reageren op de consultatie.
Met medewerking van Federica Mastracchi Manes, paralegal.
