Eind 2010 waren het de luchtvrachtvervoerders, vorig jaar de spoorgoederenvervoerders en deze zomer werden de grote zeecontainervervoerders onderwerp van Europees mededingingsrechtelijk onderzoek. Het onderzoek werd afgesloten met ‘bindende toezeggingen’ om mededingingsrechtelijke overtredingen in de toekomst te voorkomen. Heel anders liep het af voor de leden van het vrachtwagenkartel; die ontvingen deze zomer de hoogste Europese mededingingsrechtelijke boetes uit de geschiedenis.
Megaboete voor vrachtwagenkartel
Op 19 juli 2016 heeft de Europese Commissie (“Commissie“) de vijf grootste vrachtwagenproducenten (MAN, Volvo/Renault, Daimler, Iveco en DAF ) van Europa beboet voor verboden kartelafspraken. Maar liefst 14 jaar lang wisselden de concurrenten concurrentiegevoelige informatie uit. Niet alleen deelden de producenten (groothandels)prijzen, ook hadden zij contact over de introductie van nieuwe emissie-standaarden en het doorberekenen van de daarmee samenhangende kosten.
De deelnemers aan het vrachtwagenkartel zijn beboet met bedragen variërend van een half tot één miljard euro. Op die bedragen is al een korting van 10-50% per onderneming in mindering gebracht omdat de beboete bedrijven hun medewerking hebben verleend aan het onderzoek én allen de overtreding hebben bekend. De hoogste boete à 1,2 miljard euro, opgelegd aan het Duitse MAN, komt geheel te vervallen. MAN kreeg volledige boete-immuniteit omdat de onderneming het bestaan van het kartel onthulde (in de rol van clementie-verzoeker).
Margrethe Vestager, commissaris voor mededingingsbeleid zei het volgende over deze zaak: “We have today put down a marker by imposing record fines for a serious infringement. In all, there are over 30 million trucks on European roads, which account for around three quarters of inland transport of goods in Europe and play a vital role for the European economy. It is not acceptable that MAN, Volvo/Renault, Daimler, Iveco and DAF, which together account for around 9 out of every 10 medium and heavy trucks produced in Europe, were part of a cartel instead of competing with each other. For 14 years they colluded on the pricing and on passing on the costs for meeting environmental standards to customers. This is also a clear message to companies that cartels are not accepted.”
Overigens hebben de kartellisten met de betaling van de torenhoge boetes hun zonden nog niet finaal afgekocht. Het is alleszins waarschijnlijk dat zij in een civielrechtelijke procedure worden gedaagd door afnemers die vergoeding zullen vragen voor het teveel betaalde. En sinds de implementatie van de Richtlijn privaatrechtelijke handhaving mededingingsrecht is de kans op succes van zo’n soort claim alleen maar groter.
Toezeggingen van zeecontainervervoerders
Op 7 juli 2016 rondde de Commissie een mededingingsrechtelijk onderzoek af naar prijsafstemming door 14 grote zeecontainervervoerders. Ditmaal niet met hoge boetes, maar door bindende ’toezeggingen’ van de betrokken partijen. Aanleiding voor het onderzoek was de – onder de reders gebruikelijke – praktijk om publiekelijk aankondigingen te doen over verwachte prijsontwikkelingen. In 2013 maakte de Commissie officieel bekend bedenkingen te hebben of primair de klant werd gediend met de gekozen vorm van prijstransparantie – en daarmee niet hoofdzakelijk prijsafstemming tussen de vervoerders werd beoogd te faciliteren. De Commissie merkte in dit verband onder meer op dat de aangekondigde prijzen de vervoerder niet binden en deze (in reactie op aankondigingen van andere vervoerders) ook nog naar boven kunnen worden bijgesteld.
De Commissie heeft de gedragingen niet als overtreding kunnen of willen kwalificeren maar beschouwt het optreden van de reders wel als mededingingsrechtelijk bezwaarlijk. Het voornaamste risico daarbij is afstemming door “price signalling”. Met de bindende toezeggingen vanuit de sector poogt de commissie deze bezwaren alsnog te kunnen remediëren. De containervervoerders dienen conform de toezeggingen onder meer inzicht te gegeven in de verschillende elementen die tot een tariefswijziging kunnen leiden en zullen de aangekondigde prijzen voor de desbetreffende periode gaan gelden als maximumprijzen. Daarnaast mogen de prijzen niet langer dan 31 dagen voordat zij van kracht worden, bekend worden gemaakt.
De verwachting is dat met de toezeggingen de effectieve concurrentie op de markt voor zeecontainervervoer is hersteld. En dat is belangrijk volgens Margrethe Vestager, commissaris voor het Europees mededingingsbeleid want: “Container shipping accounts for the vast majority of the non-bulk freight carried by sea to and from Europe. Competitive shipping services are therefore essential for European companies and for the EU’s economy as a whole. The commitments offered by 14 carriers will make prices for these services more transparent and increase competition”.
