De Raad van de Europese Unie (hierna: de Raad) heeft deze week bij besluit aangenomen dat het schenden van een EU-sanctie voortaan een EU-misdrijf is. Met dit besluit heeft de Raad de eerste stap gezet naar een minimumharmonisatie van het materiële strafrecht op het gebied van het schenden van EU-sancties. Het is nu wachten op de Europese Commissie om deze minimumharmonisatie uit te werken via een voorstel voor een richtlijn. De tijd van het onbezorgd ‘forum shoppen’ lijkt daarmee voor EU-sanctieovertreders binnenkort verleden tijd.
Achtergrond
Op grond van artikel 83 lid 1, eerste alinea, VWEU kunnen het Europees Parlement en de Raad volgens de gewone wetgevingsprocedure bij richtlijnen minimumvoorschriften vaststellen betreffende de bepaling van strafbare feiten en straffen in verband met vormen van bijzonder zware criminaliteit met een grensoverschrijdende dimensie die voortvloeit uit de aard of de gevolgen van deze strafbare feiten of uit een bijzondere noodzaak om deze op gemeenschappelijke basis te bestrijden. Voorbeelden van dergelijke vormen van bijzonder zware criminaliteit – ook wel ‘EU-misdrijven’ genoemd – betreffen ingevolge artikel 83 lid 1, tweede alinea, VWEU: terrorisme, mensenhandel en seksuele uitbuiting van vrouwen en kinderen, illegale drugshandel, illegale wapenhandel, het witwassen van geld, corruptie, de vervalsing van betaalmiddelen, computercriminaliteit en de georganiseerde criminaliteit. De lijst van de EU-misdrijven is echter niet statisch. De Raad kan namelijk bij besluit vaststellen welke andere vormen van criminaliteit zich als een EU-misdrijf kwalificeren.
Op 25 mei 2022 diende de Europese Commissie in dat kader een voorstel in voor een besluit om de schending van EU-sancties tevens als ‘bijzonder zware criminaliteit’ aan te merken. De aanleiding hiervoor was de Russische aanval op Oekraïne en de dientengevolge aan Rusland opgelegde sancties. Hoewel een volledige uitvoering van deze sancties volgens de EU essentieel is, schort het hieraan. Lidstaten hanteren namelijk niet alleen uiteenlopende definities van wat een schending van EU-sancties inhoudt, maar ook uiteenlopende bepalingen omtrent de strafbaarstelling en bestraffing van deze schending.
Het besluit van de Raad
In het bovengenoemde voorstel van de Europese Commissie kon de Raad zich vinden en nam op 28 november 2022 bij Besluit (EU) 2022/2332 aan dat de schending van de EU-sancties een vorm is van bijzonder zware criminaliteit die, wat de ernst ervan betreft, vergelijkbaar is met de in artikel 83 lid 1, tweede alinea, VWEU genoemde vormen van criminaliteit. De reden hiervoor is volgens de Raad dat zij de bedreigingen voor de internationale vrede en veiligheid in stand kan houden, de consolidatie en ondersteuning van de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten kan ondermijnen en kan leiden tot aanzienlijke economische, sociale, maatschappelijke en milieuschade. Als gevolg van dergelijke schendingen kunnen personen en entiteiten waarvan de tegoeden bevroren zijn of de activiteiten beperkt zijn, toegang blijven hebben tot hun tegoeden en regimes blijven ondersteunen waarop EU-sancties van toepassing zijn, of toegang blijven krijgen tot verduisterde overheidsmiddelen. Ook het geld dat gegenereerd wordt door de exploitatie van goederen en natuurlijke hulpbronnen die in strijd met EU-sancties verhandeld worden, kan de regimes waartegen die EU-sancties gericht zijn, in staat stellen wapens te kopen waarmee zij hun misdrijven plegen. Bovendien zou de schending van EU-sancties in verband met handel kunnen bijdragen tot de illegale exploitatie van natuurlijke hulpbronnen in het rechtsgebied waartegen die EU-sancties gericht zijn. En dat is onwenselijk.
Toekomstperspectief
Het doel is vanwege bovengenoemde redenen dat sancties in de hele EU op dezelfde manier worden gehandhaafd en dat pogingen om ze te omzeilen of overtreden worden ontmoedigd. Het toevoegen van de schending van EU-sancties aan de lijst van EU-misdrijven door de Raad is daartoe een eerste stap. Nu is het wachten op de Europese Commissie om een voorstel voor een richtlijn inhoudende minimumvoorschriften voor de bepaling van de strafbare feiten en straffen voor de schending van de EU-sancties in te dienen. Daarna is het aan het Europees Parlement en de Raad gezamenlijk om deze richtlijn aan te nemen.
