Afgelopen vrijdag is in een brief aan de Tweede Kamer een ‘roadmap vervanging Wet DBA’ gezonden. Hierin staat dat de Wet DBA per 1 januari 2020 vervangen moet worden door nieuwe regelgeving. De handhaving wordt tot dat moment uitgesteld en daarna gefaseerd ingevoerd.
De Wet DBA is bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en regelt onder welke voorwaarden zzp’ers als zelfstandigen kunnen worden aangemerkt en wanneer zij (fiscaal) als werknemer moeten worden beschouwd. De handhaving van deze wet was al uitgesteld tot 1 juli 2018. Dit uitstel is nu blijkens de brief van minister Koolmees van SZW en staatssecretaris Snel van Financiën verlengd tot in ieder geval 1 januari 2020. Het kabinet beoogt de nieuwe regelgeving en processen die de Wet DBA moeten vervangen op die datum in te laten gaan. De handhaving zal daarna binnen 1 jaar gefaseerd op gang komen. In de brief wordt gesteld dat de streefdatum van 1 januari 2020 zeer ambitieus is en dat zal moeten worden bezien of dit tijdpad realistisch is. Het lijkt dus goed denkbaar dat de daadwerkelijke invoering van de nieuwe regelgeving langer op zich zal laten wachten.
Ten aanzien van kwaadwillenden zal de Wet DBA wel worden gehandhaafd. Zij vallen niet onder het huidige uitstel en zullen ook na de verlenging van het uitstel niet gevrijwaard zijn. De definitie van het begrip kwaadwillenden wordt bovendien verruimd: tot nog toe legde de Belastingdienst slechts naheffingsaanslagen en boetes op ten aanzien van opdrachtgevers die opereerden in de context van opzet fraude of zwendel. Volgens de staatssecretaris van Financiën ging het daarbij landelijk om ongeveer tien gevallen. Vanaf 1 juli 2018 kunnen ook minder ernstige gevallen als kwaadwillend worden beschouwd. Wel moet er dan sprake zijn van een opzettelijke en evidente situatie van schijnzelfstandigheid.
De concrete aanpak van het doorvoeren van deze veranderingen is in de ‘roadmap’ van afgelopen vrijdag nog niet uiteengezet. Wel heeft de regering aangekondigd hierbij zoveel mogelijk te willen samenwerken met de betrokken belangenorganisaties. Daarnaast is toegezegd dat er in de eerste helft van 2018 een hoofdlijnenbrief naar de Kamer wordt gestuurd, waarin meer duidelijkheid zal worden gegeven. Daarnaast belooft de minister van SZW vóór 1 januari 2019 meer duidelijkheid te geven over het begrip ‘gezagsverhouding’ – een belangrijk criterium voor de vraag of een zzp’er als werknemer moet worden beschouwd.
Een globale uiteenzetting van de plannen voor de vervanging van de Wet DBA isal in het regeerakkoord gepresenteerd: Het nieuwe systeem moet gaan bestaan uit een webmodule die de betrokken partijen automatisch een opdrachtgeversverklaring kan verschaffen. Deze opdrachtgeversverklaring moet zekerheid bieden over de status van de arbeidsrelatie. Het huidige systeem van de Wet DBA, dat is gebaseerd op modelovereenkomsten voor opdrachtgevers en zzp’ers, is sinds de invoering op 1 mei 2016 doorlopend onderwerp van politiek debat geweest. Belangenorganisaties en politieke partijen vinden dat dit systeem, dat de oude verklaring arbeidsrelatie (VAR) moest vervangen, opdrachtgevers en zelfstandigen niet genoeg zekerheid biedt.
Naast de opdrachtgeversverklaring wil de regering ook een aantal veranderingen introduceren, waarvoor naar alle waarschijnlijkheid wetswijzigingen nodig zullen zijn. Het gaat dan om (1) het aanpassen van het begrip gezagsverhouding, (2) het bieden van zekerheid dat buiten dienstbetrekking kan worden gewerkt door zelfstandigen aan de bovenkant van de arbeidsmarkt en (3) het geven van duidelijkheid dat bepaalde werkzaamheden aan de onderkant van de arbeidsmarkt juist wel in dienstbetrekking verricht (moeten) worden. Op de langere termijn overweegt de regering bovendien om een nieuw type overeenkomst – de ondernemersovereenkomst – in te voeren.
