Inleiding
Met ingang van 1 juni 2023, is de Wet veiligheidstoetsing investeringen, fusies en overnames (Wet Vifo) in werking getreden (Stb. 2023, 174). Hiermee wordt in navolging van de Verordening Screening Buitenlandse Directe Investeringen 2019/452 (FDI-verordening) een ex ante screeningsmechanisme geïntroduceerd, dat betrekking heeft op transacties die een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheidsbelangen van Nederland.
Hieronder wordt kort ingegaan op strekking van de Wet Vifo. Daarbij wordt eerst de relatie met de bovenliggende FDI-verordening beschreven. Vervolgens wordt nader ingegaan op de strekking van de Wet Vifo.
FDI-verordening
De FDI-verordening reguleert tot op zekere hoogte buitenlandse investeringen in de Europese Unie (EU). Enerzijds introduceert de FDI-verordening de mogelijkheid voor lidstaten om geharmoniseerd een screeningsmechanisme vast te stellen voor buitenlandse investeringen, terwijl anderzijds een kader gecreëerd wordt voor de Europese Commissie om toezicht te houden of om in bepaalde gevallen advies uit te brengen dan wel te coördineren.
De FDI-verordening creëert geen rechtstreekse Europeesrechtelijke bevoegdheid voor het screenen van zogeheten ‘buitenlandse directe investeringen’ in de gehele EU (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de EU-concentratieverordening). Zij schept een kader met de daarbij behorende minimumvoorwaarden voor nationale screeningsregelingen met betrekking tot buitenlandse directe investeringen (waarbij ‘directe’ investeringen, gelet op de Conclusie van A-G Ćapeta van 30 maart 2023, ook investeringen omvatten die indirect uiteindelijk afkomstig zijn van een buitenlandse investeerder). In die zin doet de FDI-verordening denken aan minimum harmonisatie uit hoofde van een richtlijn.
Daarmee vormt de FDI-verordening een compromis tussen zowel de exclusieve bevoegdheden van de EU op het gebied van buitenlandse investeringen en de exclusieve bevoegdheid van de lidstaten met betrekking tot bescherming van de nationale veiligheid.
Met de Wet Vifo geeft Nederland uitvoering aan de FDI-verordening.
Wet Vifo
Per 1 juni 2023 zijn de Wet Vifo, het Besluit veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Besluit Vifo) en het Besluit toepassingsbereik sensitieve technologie in werking getreden.
De Wet Vifo voert een ex ante screeningstoets in voor ‘transacties’ die zien op Nederlandse doelondernemingen die actief zijn in sectoren die van invloed kunnen zijn op de nationale veiligheidsbelangen van Nederland. Daarbij gaat het om doelondernemingen aangewezen als vitale aanbieders, beheerders van bedrijfscampussen en aanbieders van aangewezen (zeer) sensitieve technologieën. Voor ogen moet worden gehouden dat het screeningsmechanisme uit de Wet Vifo een aanvulling is op bestaande screeningsmechanismen uit bijzondere sectorwetgeving, zoals de: Gaswet, Elektriciteitswet 1998, Mijnbouwwet en Telecommunicatiewet.
De ‘transacties’ onder de Wet Vifo omvatten: fusies en overnames, splitsingen, verkrijging van zeggenschap of significante invloed in de betreffende onderneming (al dan niet middels andere rechtshandelingen, zoals de verkrijging van een huurovereenkomst), het verwerven van een deel van de vermogensbestanddelen van een doelonderneming die essentieel zijn voor diens functioneren en indien goederen onder algemene titel worden verkregen, waardoor zeggenschap of significante invloed wordt verworven.
Transacties die voldoen aan de criteria van de Wet Vifo moeten (vooraf) worden gemeld bij het Bureau Screening Investeringen (BTI). De genoemde meldingsplicht heeft terugwerkende kracht tot 8 september 2020 (met uitzondering van investeringen in beheerders van bedrijfscampussen).
Let op, ook binnenlandse investeringen
In tegenstelling tot sommige FDI-screeningsregelingen van andere EU-lidstaten, heeft de Wet Vifo ook betrekking op zuiver binnenlandse transacties. Kern is dat de Wet Vifo de doelonderneming beschermt, ongeacht de plaats van vestiging/nationaliteit van de investeerder.
Contact
Benieuwd of een (voorgenomen) transactie – al dan niet sinds 8 september 2020 – moet worden aangemeld onder de Wet Vifo? Aarzel niet om contact op te nemen met de auteurs.
