Op de consumentenmarkt zijn vanwege de coronacrisis veel ontwikkelingen gaande. De situatie verandert van dag tot dag. Het is belangrijk om in de huidige omstandigheden de wettelijke regels inzake consumentenbescherming niet uit het oog te verliezen.
De Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) heeft in maart 2020 een bericht gepubliceerd over het toezicht tijdens de coronacrisis. Ook heeft ACM op de website consuwijzer.nl in een nieuwsbericht praktische adviezen gegeven over consumentenrechten ten tijde van de coronacrisis. In beide nieuwsberichten heeft de ACM op hoofdlijnen aangegeven wat volgens de ACM wel en niet is toegestaan in enkele bijzondere gevallen. De ACM heeft de adviezen op de website consuwijzer.nl recent herzien en op enkele punten gewijzigd. Dit geeft aan dat het belangrijk is om op de hoogte te blijven van de actuele ontwikkelingen omtrent (de handhaving van) de wettelijke regels inzake consumentenbescherming.
Hieronder geven wij een korte uiteenzetting van een aantal regels die in huidige omstandigheden relevant zijn en bespreken wij de onlangs gepubliceerde en herziene guidance van de toezichthouder over consumentenrechten in tijden van de coronacrisis.
Aandachtspunten
Prijzen
Prijzen moeten eerlijk en duidelijk zijn. De ACM geeft aan dat plotselinge prijsverhogingen in beginsel zijn toegestaan, maar verzoekt bedrijven geen misbruik te maken van de situatie waarin onzekerheid en schaarste bestaat. In het herziene nieuwsbericht spreekt ACM een concrete verwachting uit: maak geen misbruik van de situatie door woekerprijzen te vragen, zeker niet als het gaat om producten die mensen hard nodig hebben om de crisis het hoofd te bieden.
Kortingen
Als kortingen op de prijs worden gegeven, moeten dit echte aanbiedingen zijn. Ter toelichting op de wet Oneerlijke handelspraktijken (artikel 6:193a BW e.v.), heeft de ACM eerder aangegeven dat wanneer een korting wordt gegeven op een eerder gehanteerde prijs, het product ook echt kortgeleden, dat is: niet langer dan drie maanden geleden, te koop moet zijn geweest voor die prijs.
Leveringen
Handelaren moeten zich houden aan de afgesproken levertijd voor producten. Als er niets is aangegeven over de levertijd, geldt op grond de wet (artikel 7:9 lid 4 BW) een levertijd van maximaal 30 dagen. Het is dus van belang om de consument goed te blijven informeren over de levertijd. De ACM licht toe dat realistische informatie moet worden verstrekt als producten door bijvoorbeeld sluiting van fabrieken later of helemaal niet meer geleverd kunnen worden. In het herziene nieuwsbericht verwijst de ACM naar de stappen die een consument kan zetten wanneer de handelaar niet of niet op tijd levert.
Herroepingsrecht
De consument blijft recht houden op ontbinding binnen de bedenktermijn. Dit betekent dat het voor de consument mogelijk moet blijven om bijvoorbeeld de koop van een zaak binnen 14 kalenderdagen na aflevering ongedaan te maken.
Informatieverplichtingen
De consument moet tijdig voldoende en correcte informatie ontvangen. Ook mag essentiële informatie niet worden weggelaten, zoals informatie over de prijs. ACM licht toe dat er bijvoorbeeld geen onterechte claims mogen worden gemaakt. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan onterechte claims in het kader van beschikbaarheid van producten of het beweren dat een product ziekten kan genezen. Dat zou een misleidende handelspraktijk zijn.
Ontbinding
In beginsel kunnen consumenten een overeenkomst niet voortijdig beëindigen door een beroep te doen op de coronacrisis. Dit kan wel mogelijk zijn indien er sprake is van een overmachtssituatie aan de zijde van de handelaar. Een handelaar kan overigens altijd uit coulance de mogelijkheid van voortijdige beëindiging aanbieden. Hieronder gaan we in op een aantal bijzondere omstandigheden waarin de ACM zich heeft uitgesproken over mogelijke voortijdige beëindiging.
De toezichthouder over enkele bijzondere gevallen
Voor een aantal bijzondere gevallen heeft de ACM in het nieuwsbericht concrete guidance gegeven. De ACM benadrukt in het nieuwsbericht dat het een uitzonderlijke tijd is en dat de gevolgen van het coronavirus groot zijn voor consumenten en bedrijven. De ACM merkt op dat zij consumenten vertelt waar zij wettelijk gezien recht op hebben, maar de kanttekening maakt dat het aan de consument is om in deze situatie af te wegen of en hoe zij daar gebruik van willen maken. Inmiddels heeft de ACM in aanvulling op de eerdere versie van de guidance aangegeven dat het uiteindelijk aan de rechter zal zijn om een oordeel over geschillen te geven.
De guidance van ACM zetten we hieronder kort uiteen.
Geen mogelijkheid om gebruik te maken van abonnement
De ACM heeft aangegeven dat consumenten recht hebben op compensatie voor de tijd dat zij geen gebruik kunnen maken van hun abonnement, bijvoorbeeld van hun abonnement voor de sportschool of de bioscoop. In dit geval hoeft de consument de abonnementskosten tijdelijk niet te betalen of zal de handelaar de consument de kosten moeten terugbetalen, aldus de ACM.
Eerder had de ACM specifiek voor sportschoolabonnementen aangegeven dat er sportscholen zijn die compensatie aanbieden in de vorm van een voucher of door hun leden de mogelijkheid te bieden om online sportlessen te volgen, maar dat consumenten niet akkoord hoeven te gaan met dergelijke compensatie. De ACM heeft inmiddels aangegeven dat het redelijk en verstandig kan zijn om de door bedrijven ter compensatie aangeboden vouchers, inhaalmogelijkheden of online lessen te accepteren.
Naast het recht op compensatie hebben consumenten ook het recht om het abonnement te beëindigen als een bedrijf de afgesproken dienst lange tijd niet levert. Eerder had de ACM aangegeven dat het recht om het abonnement te beëindigen niet gold bij een abonnement voor bepaalde tijd. Het lijkt alsof de ACM inmiddels van dit standpunt is afgeweken. Het het onderscheid tussen een abonnement voor onbepaalde en bepaalde tijd wordt niet meer gemaakt. De ACM geeft nu aan dat consumenten een abonnement kunnen beëindigen indien een bedrijf de dienst “lange tijd” niet levert. Het is maar de vraag wat dit nu precies betekent.
De ACM heeft hierbij tevens in een disclaimer aangegeven dat een beroep op bovenstaande rechten in de huidige situatie onredelijk kan zijn en dat het uiteindelijk aan de rechter zal zijn om een oordeel over geschillen te geven.
Evenement geannuleerd of uitgesteld
Daarnaast heeft de ACM aangegeven dat consumenten het recht hebben op terugbetaling van het aankoopbedrag van hun kaartje als een evenement, zoals een concert, niet doorgaat vanwege de coronacrisis. Indien het evenement niet wordt geannuleerd, maar wordt uitgesteld kunnen consumenten, volgens ACM, kiezen of zij akkoord gaan met de nieuwe voorgestelde datum of liever het aankoopgedrag terug willen.
Ook hier heeft de ACM in een disclaimer aangegeven dat een beroep op bovenstaande rechten in de huidige situatie onredelijk kan zijn en dat het uiteindelijk aan de rechter zal zijn om een oordeel over geschillen te geven.
